भारतातील सर्वोत्तम फायदेशीर लघुउद्योग (Best Profitable Small-Scale Industries in India)
परिचय
लघुउद्योग हे भारतातील सर्वात महत्त्वाच्या उद्योगांपैकी एक आहेत
कारण बहुतेक उद्योग हे लघु-उद्योगांचे स्वरूप आहेत आणि म्हणूनच भारताच्या
उत्पन्नाचा मोठा हिस्सा हा लघुउद्योगांमधून मिळतो. पुढे, लघु-उद्योग हे व्यवहार्य आणि
महत्त्वपूर्ण आहेत या अर्थाने की बहुतेक लोक व्यवसाय सुरू करण्यास इच्छुक असल्यास
मोठ्या प्रमाणात पैसे गुंतवू शकत नाहीत.
जरी
बँका आणि इतर वित्तीय/गैर-वित्तीय संस्था कर्ज देऊ शकतात, तरीही ते व्यक्तीच्या मालकीच्या
विद्यमान मालमत्ता/पैशाच्या प्रमाणात असमान असणार नाही. पुढे, व्यवसायाचा अनुभव नसलेल्या
व्यक्तीला गुंतवणूक करण्याची क्षमता असली तरीही मोठ्या प्रमाणावर सुरुवात करणे
व्यवहार्य नाही कारण ते व्यवस्थापित करणे सोपे नसते आणि त्यांची संपूर्ण गुंतवणूक
धोक्यात असते.
म्हणूनच असा सल्ला दिला जातो की लोकांनी
लहान-उद्योगांपासून सुरुवात करावी आणि त्यांचा व्यवसाय वाढेल तेव्हा त्याचा
विस्तार करावा. व्यवसाय सुरू करू इच्छिणाऱ्यांसाठी विविध प्रकारचे सर्वोत्कृष्ट
लघु-उद्योग आहेत.
केक बेकिंग व्यवसाय:
घरच्या घरी केक बेकिंगचा व्यवसाय अत्यंत लोकप्रिय होत
आहे कारण अशा व्यवसायात कोणताही धोका नसतो आणि तो फायदेशीर देखील असतो. केक बेकिंग
व्यवसायांमध्ये, बेकरला
केक बनवण्याच्या ऑर्डर्स प्राप्त होतात आणि बेकर नंतर केक बनवण्यासाठी आवश्यक
असलेल्या वस्तू खरेदी करू शकतो आणि त्यानुसार ग्राहकाकडून शुल्क आकारू शकतो.
सध्या जवळजवळ प्रत्येक प्रसंगासाठी केक मागवले जातात
आणि प्री-ऑर्डर केले जातात, अशा प्रसंगी वाढदिवस, वर्धापनदिन, ख्रिसमस, नवीन
वर्ष आणि इतर कार्यालयीन समारंभांचा समावेश होतो.
मेणबत्ती बनवण्याचा व्यवसाय:
Candle Making Manufacturing Business:
मेणबत्त्या, विशेषतः सुगंधित मेणबत्त्या
वाढत्या प्रमाणात लोकप्रिय होत आहेत आणि हा एक साधा उद्योग आहे जो लहान प्रमाणात
आहे आणि घरापासूनच सुरू करता येतो. लोकांनी मेणबत्त्या त्यांच्या घराच्या अंतर्गत
सजावटीसाठी वापरण्यास सुरुवात केली आहे आणि ती काही धार्मिक कारणांसाठी देखील
वापरली जाते.
केवळ20,000 ते रु. 30,000
रु.च्या कमी गुंतवणुकीत मेणबत्ती बनवण्याचा व्यवसाय घरबसल्या सुरू करता येतो.. अशा
व्यवसायासाठी आवश्यक असलेल्या काही महत्त्वाच्या साहित्यांमध्ये मेण, धागा, मोल्ड, मेणबत्ती, धागा, सुगंध
आणि तेल यांचा समावेश होतो.
लोणचे:
Pickles:
भारतात, विशेषतः देशाच्या दक्षिणेकडील
भागात, जवळजवळ
प्रत्येक जेवणात लोणचे असते. लोणचे भारतीय घराघरात अत्यंत लोकप्रिय आहेत आणि ते एक
पारंपारिक खाद्यपदार्थ आहेत ज्याला मागणी आहे. पूर्वी लोक घरी लोणचे बनवत आणि ते
साठवून ठेवत, परंतु
सध्याच्या कॉर्पोरेट जगात जिथे जवळजवळ प्रत्येकजण काम करत आहे, लोणची
बनवायला वेळ मिळणे जवळजवळ अशक्य आहे.
त्यामुळेच दुकानातील तयार लोणचे प्रसिद्ध होत असून, घरपोच
लोणच्याचा व्यवसाय सुरू केल्यास ग्राहकांकडून त्याचे स्वागत होत आहे. घरी बनवलेले
लोणचे अधिक आरोग्यदायी आणि विश्वासार्ह असतात. सरासरी गुंतवणूक रु. 20,000 ते 25,000 रु. घरबसल्या लहान आकाराचा लोणच्याचा व्यवसाय
सुरू करू शकता.
अगरबत्ती आणि कापूर:
अगरबत्ती आणि कापूर ही भारतातील
बहुतेक घरांची पारंपारिक आणि धार्मिक गरज आहे. ते नियमितपणे खरेदी केले जातात आणि
जर उत्पादनांचा दर्जा चांगला असेल, तर ग्राहक प्रत्येक वेळी कापूर किंवा अगरबत्त्यांची गरज भासेल तेव्हा
व्यवसायातून खरेदी करतील. असा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी लागणारी गुंतवणूक 50,000
रुपयांपासून अगरबत्ती आणि कापूर बनवण्यासाठी मशिनसह साहित्य खरेदीसाठी सुरू होते.
व्यवसाय किती उत्पादने तयार करू
इच्छितो यावर अवलंबून गुंतवणूक वाढू शकते.
हाताने बनवलेले चॉकलेट:
लहान मुलांसाठी आणि प्रौढांसाठी
चॉकलेट हे सर्वात आवडते उपभोग्य पदार्थ आहेत. हे सामान्यतः सेवन केले जाते आणि
बहुतेक वेळा उत्सवांसाठी मोठ्या प्रमाणात खरेदी केले जाते. होममेड चॉकलेट्स हा एक
उत्तम व्यवसाय आहे कारण लोकांना घरी बनवलेल्या वेगवेगळ्या चवीची चॉकलेट्स मिळायला
आवडतात.
सुमारे40,000 रु.ची गुंतवणूक
ते 50,000 रु. कच्चा माल खरेदी करण्यासाठी आणि पॅकेजिंगसाठी रुपये
लागतील. या व्यवसायाचा फायदा असा आहे की तो घरी करता येतो आणि जास्त काळ साठवता
येतो.
पापड आणि इतर भाजलेले/ तळलेले स्नॅक्स:
पापड आणि इतर भाजलेले/तळलेले
स्नॅक्स जसे की चिप्स आणि फ्रायम्सना देशात जास्त मागणी आहे. ही मागणी या
वस्तुस्थितीमुळे आहे की भात हा आपण खात असलेल्या जेवणाचा एक प्रमुख भाग आहे आणि
अशा तळलेले स्नॅक्स कोणत्याही प्रकारच्या तांदळासोबत छान लागतात. असा व्यवसाय सुरू
करण्यासाठी सामान्यतः गहू, तेल, मैदा आणि मसाल्यांसह साहित्य आवश्यक असते.
अशा व्यवसायासाठीची गुंतवणूक रु.
30,000 ते रु. 40,000. हा व्यवसाय घरबसल्या करता येतो, त्यामुळे उद्योजकांना त्याचा फायदा होतो.
ज्यूट पिशव्या:
ज्यूटच्या पिशव्या या
बायोडिग्रेडेबल आणि पुन्हा वापरता येण्याजोग्या आहेत आणि त्या दररोज लोकांसाठी
अत्यंत फायदेशीर आहेत. विशेषत: सद्यस्थितीत जेथे प्लास्टिक पिशव्या निरुत्साहित
आहेत आणि लोक पर्यावरणास अनुकूल उत्पादने वापरण्यास इच्छुक आहेत, ज्यूटच्या पिशव्यांना मागणी आहे. खरेदी आणि संग्रहित
उत्पादनांच्या गरजेव्यतिरिक्त, त्यांची किंमत त्यांच्या डिझाइननुसार देखील केली जाते - पिशव्या जितक्या
फॅशनेबल असतील तितकी जास्त किंमत लोक उत्पादनासाठी देण्यास तयार असतात. ज्यूटच्या
पिशव्या बनवणे आणि त्यांची विक्री करणे हा एक फायदेशीर व्यवसाय होऊ शकतो.
व्यवसाय सुरू करण्यासाठी अंदाजे
रु.ची भांडवली गुंतवणूक 50,000 ते 1 लाख रुपये लागतील.
सेंद्रिय साबण:
सेंद्रिय साबणांना त्यांच्या
विशिष्टतेमुळे आणि त्यांच्या त्वचेला चांगले फायदे असल्यामुळे आज त्यांना खूप
मागणी आहे. हे साबण त्यांच्या मागणीमुळे बाजारात नवीन स्थान मिळवत आहेत आणि सुरू
करण्यासाठी हा सर्वोत्तम लघु व्यवसायांपैकी एक आहे. सेंद्रिय व्यवसाय करण्यासाठी
कच्चा माल जसे की तेल, मायक्रोवेव्ह ओव्हन, मूस, औषधी वनस्पती इ.
सुमारे . 1.5 लाख रु.ची गुंतवणूक
ते 2 लाख रु. मोजमाप केलेल्या
उत्पादनासाठी रुपये लागतील.
नर्सरी/बाग उत्पादने:
नर्सरी आणि गार्डन उत्पादनांना
जवळजवळ नेहमीच मागणी असते आणि अलीकडच्या काळात, बाल्कनीमध्ये ठेवण्याव्यतिरिक्त झाडे देखील सजावटीचे तुकडे बनली आहेत. अशी
अनेक इनडोअर रोपे आहेत ज्यांची लोक मागणी करतात आणि टेरेसवर/घराच्या बाहेर अगदी
लहान जागा आहेत ज्यांना लहान बागेत बदलण्याची लोकांची इच्छा आहे. यामुळेच रोपवाटिका
आणि वनस्पती व्यवसाय हे सर्वोत्कृष्ट लघु व्यवसायांपैकी एक असू शकतात. असा व्यवसाय
सुरू करण्यासाठी एखाद्या व्यक्तीला भांडी, माती इत्यादी गोष्टींची आवश्यकता असते.
हस्तकला विक्रेते:
हस्तकला ही एक अशी कला आहे जी
अनेकांना आवडते आणि आवडते. बर्‍याच लोकांना हाताने बनवलेल्या उत्पादनांची मालकी
घेणे आणि ते प्रदर्शित करणे आवडते कारण ते मौलिकता आणि कारागिरीची भावना प्रदर्शित
करतात आणि ते उत्पादन अद्वितीय बनवतात. हस्तकला व्यवसायासाठी फारशी गुंतवणूक
आवश्यक नसते आणि फोटो फ्रेमर, भांडी, वॉल-हँगिंग्ज इत्यादी अनेक हस्तकला उत्पादने कमी गुंतवणूकीत बनवता येतात.
तसेच, ज्या लोकांना हस्तकलेची खरोखरच आवड आहे ते अशी उत्पादने
मशीनद्वारे बनवलेल्या वस्तूंपेक्षा कितीतरी जास्त किमतीत खरेदी करण्यास तयार
असतात. देशातील उत्पादनांची संख्या आणि लोकसंख्येचे प्रमाण यामुळे सध्याच्या काळात
व्यवसायाच्या अनेक संधी उपलब्ध आहेत.
एखादा व्यवसाय सुरू करणे, अगदी छोटासा व्यवसाय सुरू करणे केवळ या अर्थानेच छान नाही
की एखाद्या उद्योजकाला त्याच्या/तिच्या कामावर नियंत्रण ठेवता येते, परंतु ज्या उत्पादनांची किंवा सेवांची आवड आहे त्या शोधून
काढण्याची आणि त्यांची विक्री करण्याची ही एक संधी आहे. महामारीच्या काळात अनेक
ऑनलाइन व्यवसाय स्थापित केले गेले आहेत आणि गुंतलेले राहण्याचा आणि घरी बसून पैसे
कमविण्याचा हा एक चांगला मार्ग बनला आहे कारण बहुतेक लहान व्यवसाय घरातून सुरू
केले जाऊ शकतात.
टिप्पण्या